Người Nhật ăn tết theo dương lịch của Phương Tây vào ngày 1/1 dương lịch. Vào ngày tết, phụ nữ Nhật vào bếp chuẩn bị những bữa cơm trang trọng để đón năm mới. Bữa cơm này tên là Osechi Ryori, có nguồn gốc bắt đầu từ thời Heian và được người Nhật giữ gìn đến ngày nay.
Về hình thức, người Nhật xem trọng Osechi Ryori đến mức có riêng hộp tráp sơn dầu để đựng thức ăn, và ba chiếc hộp này chỉ được dùng riêng cho dịp năm mới, sau khi dùng xong thì lau chùi cẩn thận rồi cất đi rồi đến tết năm sau mới đem ra dùng tiếp.
Một mâm cỗ trong ngày tết của người Nhật có nhiều món, mỗi món đại diện cho một lời chúc phúc về nhiều phương diện khác nhau. Ẩm thực Nhật không đơn giản chỉ là món ăn mà còn ẩn chứa nhiều ý nghĩa cùng nét văn hóa đặc sắc. Nếu người Việt mình có mâm ngũ quả “cầu dừa đủ xoài” nghe na ná “cầu vừa đủ xài” thì người Nhật cũng không kém trong phương diện chơi chữ đâu. Hãy cùng chúng tôi giải mã nghệ thuận chơi chữ trong mâm cỗ đầu năm mới của người Nhật.
Datemaki
Đây là món trứng cuộn với chả cá, có phiên âm tiếng Hán là “y đạt quyển”, chữ date hay “y” trong datemaki đồng âm với “y” trong “y phục”, nói lên ước muốn có quần áo lộng lẫy, ấm êm trong năm mới. Ngoài ra, món trứng cuộn này gợi nhớ đến những tập thơ, tập tranh và chữ được cuộn lại, nên được coi là một lời chúc cho đường học vấn rộng mở.
Kobu maki
Cơm cuộn tảo biển là món ăn hàm chứa lời chúc “hạnh phúc” do chữ kobu trong kobu maki đồng âm với kobu trong “yorokobu”, nghĩa là niềm vui và hạnh phúc. Kobu cũng mang ý nghĩa “con đàn cháu đống” khi viết bằng hán tự “子生” tượng trưng cho sự sinh nở.
Kazunoko
Món trứng cá trích ngâm của Nhật là một món ăn sử dụng lối chơi chữ khéo léo của người Nhật. Kazu nghe giống “con số” và Ko thì là “trẻ con”. Vì thế, món ăn này có ý nghĩa cầu chúc cho một cặp vợ chồng có thể sinh nhiều con.
Đậu đen
Từ xưa, đậu đen của Nhật vẫn luôn được dùng để xua đuổi tà ma, quỷ dữ. Điều này bắt nguồn từ niềm tin Đạo Giáo rằng màu đen có thể bảo hộ con người khỏi những thứ không lành. Ngoài ra thì người Nhật lại chơi chữ lần nữa khi từ “mame” trong kuromame cũng có nghĩa sức khoẻ tốt hoặc sự mạnh mẽ.
Dai dai
Quả cam trong tiếng Nhật đọc là daidai đồng âm với “đại đại” nghĩa là “đời đời”. Món ăn này có ý nghĩa cầu chúc cho một gia tộc đời đời trường tồn.
Dù không ăn tết theo âm lịch giống như Việt Nam và các nước Châu Á khác nhưng người Nhật đón tết dương lịch với nhiều truyền thống độc đáo và hấp dẫn. Đối với người Nhật, ẩm thực không đơn thuần chỉ là món ăn mà nó còn mang nhiều ý nghĩa sâu sắc. Vì thế nghệ thuật chơi chữ của người Nhật trong năm cỗ đầu năm mới là một nét đẹp văn hóa đáng tự hào.
